Thứ sáu, 29/03/2024 01:03 GMT+7
Thứ sáu, 09/01/2009 17:03 GMT+7

Tình hình đàm phán sở hữu trí tuệ (TRIPs) trong vòng DOHA

Hội đồng TRIPS đã và đang thảo luận/tham vấn/đàm phán về một số vấn đề cụ thể còn chưa kết thúc của Hiệp định TRIPS và theo nhiệm vụ của Vòng đàm phán Doha

 1. Sáng chế dược phẩm:

 a. Quy định của TRIPS:

 Hiệp định TRIPs quy định một số ngoại lệ đối với bảo hộ sáng chế dược phẩm trong một số trường hợp như: 

 Bảo vệ sức khỏe con người và động vật;

Phương pháp chẩn đoán và điều trị cho người và động vật; Sáng chế liên quan đến giống động thực vật.

  b. Nhiệm vụ đàm phán trong Doha:

 Một số  nước đặc biệt là Nhóm Châu Phi yêu cầu làm rõ các linh hoạt của TRIPS. Tuyên bố Doha đã nhấn mạnh “việc thi hành và giải thích Hiệp định TRIPs theo cách hỗ trợ sức khỏe cộng đồng bằng cách thúc đẩy cả việc tiếp cận dược phẩm hiện có và sáng   chế   ra   các dược phẩm mới”. Và ngoài ra, Hội nghị Bộ trưởng Doha còn có Tuyên bố riêng về TRIPs và sức khỏe cộng đồng trong đó cho phép cấp phép cưỡng bức và cho phép lùi thời hạn chuyển tiếp bảo hộ sáng chế đối với các thành viên chậm phát triển (LDCs) đến 2016.

 c. Thực trạng đàm phán hiện nay:

 Tuy  nhiên,  Tuyên  bố  Doha còn một vấn đề chưa giải quyết được đó là đối với các nước không có đủ công nghệ sản xuất dược phẩm  dù  có cấp phép cưỡng bức. Vì  thế  năm  2003,  Đại  hội đồng  đã  thông  qua  quyết  định thực hiện đoạn 6 của Tuyên bố Doha về TRIPs và sức khỏe cộng đồng, trong đó cho phép các nước xuất khẩu sản xuất dược phảm theo cấp phép cưỡng bức xuất khẩu cho các nước LDCs và các nước không có đủ năng lực sản xuất dược phẩm theo các giấy phép đó được nhập khẩu dược phẩm trong các trường hợp khẩn cấp hoặc dùng cho công chúng.

Tuy nhiên, quyết định  này vẫn còn tồn tại khi các quy định này chỉ có tính chất tạm thời. Các  LDCs  và  nước  đang  phát triển  muốn  có  một  quy  chế  ổn định và lâu dài. Vì  thế  năm  2005,  Đại  hội đồng đã thông qua Nghị định thư sửa đổi Hiệp định TRIPS cho  phép  quy  định  này  được đưa vào Hiệp định TRIPS.

 Thời hạn để các nước phê chuẩn Nghị định thư là 1/12/2007.

 Tuy nhiên, cho đến thời hạn này,  số  lượng  thành  viên  chưa được 2/3 để Nghị định thư  có hiệu lực nên tháng 12/2007 Đại hội  đồng  quyết  định  gia  hạn thời gian  phê  chuẩn  Nghị  định thư đến 31/12/2009. Hiện  đã  có  18  thành  viên thông báo phê chuẩn Nghị định thư sửa đổi. Việt Nam chưa có thông báo.

 2. Chỉ dẫn địa lý:

 Đàm phán về chỉ dẫn địa lý trong WTO có 2 nội dung chính:

 Xây dựng hệ thống đăng ký và  thông  báo  chỉ  dẫn  địa  lý  đa phương cho rượu  vang  và  rượu mạnh;

Mở rộng bảo hộ mạnh đang dành  cho  rượu  vang  và  rượu mạnh sang cho  các  sản  phẩm khác.

 a.  Xây  dựng  hệ  thống  đăng  ký và thông báo chỉ dẫn địa lý đa phương cho rượu vang và rượu mạnh:

 (i) Quy định của TRIPS:

 Điều  23.4  TRIPS  quy  định:

“Để tạo thuận lợi cho việc bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho rượu vang và rượu mạnh Hội đồng TRIPS sẽ tiến hành đàm phán về việc thành lập hệ thống đa phương về thông báo và đăng ký chỉ dẫn  địa  lý  cho  rượu  vang  và rượu mạnh được bảo hộ tại các thành   viên   tham   gia   vào   hệ thống”.

 (ii) Nhiệm vụ đàm phán trong Doha:

Tuyên bố Doha đề ra thời hạn kết thúc đàm phán vấn  đề này tại Hội nghị Bộ trưởng Cancun 2003. Do đàm phán không kết thúc được tại thời điểm đó, đàm phán về vấn đề này tiếp  tục cho đến khi Doha kết thúc.

 (iii)  Thực  trạng  đàm  phán hiện nay:

Có 3 nhóm lập trường chính: một đầu là EU, đầu kia là một số nước khác và lập trường hài hòa  giữa 2 nhóm  này là Hồng Kông, Trung Quốc.

 Lập  trường  của  EU,  Thụy Sĩ, Thổ Nhĩ Kỳ: hệ thống có hiệu lực bắt buộc đối với  tất  cả  các thành viên một khi chỉ dẫn địa lý đó được bảo hộ tại một nước thành viên, nếu không có bằng chứng ngược lại;

 Lập trường của Argentina, Canada, Chile, Costa Rica, Đài Loan và Úc; xây dựng hệ   thống   tham   gia   tự nguyện;  các  thành  viên  thông báo các chỉ dẫn địa lý được bảo hộ tại lãnh thổ của mình để xây dựng cơ sở dữ liệu; các thành viên tham gia khi thẩm định đơn đăng ký chỉ dẫn địa lý tại nước mình phải tra cứu cơ sở dữ liệu đó để ra quyết định; đối với các thành  viên  không  tham  gia  hệ thống thì được khuyến nghị tra cứu  cơ  sở  dữ liệu đó nhưng không bắt buộc;

Lập trường của Hồng Kông, Trung Quốc: hệ thống có hiệu lực bắt buộc đối với thành viên tham gia;

Tại  Hội  nghị  Bộ  trưởng  thu hẹp vừa qua (tháng 7/2008), EU và Thuỵ Sĩ có đưa ra dự  thảo văn kiện cơ sở (modalities text) nhưng  nhóm  G7+7  đã  không thống  nhất  được  nội  dung  văn kiện này. Hiện   nay, đàm  phán  vẫn chưa có kết quả cuối cùng.

 b.  Mở  rộng  bảo  hộ  dành  cho rượu  vang  và  rượu  mạnh  sang cho các sản phẩm khác: (Extended  protection for wines and strong alcohol to other products

(i) Quy định của TRIPS

 Điều 22 TRIPS quy định bảo hộ  đối  với  chỉ  dẫn  địa  lý  nói chung. Quy định. Quy  định  này  chỉ  cấm việc sử dụng bất kỳ phương tiện nào để gọi tên hoặc giới thiệu hàng  hóa  nhằm  chỉ  dẫn  hoặc gợi  ý  rằng  hàng  hóa  đó  bắt nguồn từ khu vực  địa  lý  khác với xuất xứ thực, với cách thức lừa dối công chúng về xuất xử địa lý thực của hàng hóa.

Điều  23 TRIPS dành quy định bảo hộ mạnh hơn cho rượu vang và rượu mạnh mạnh, trong đó cấm việc sử dụng một chỉ dẫn địa lý của các rượu vang hoặc rượu mạnh cho những loại rượu vang  và  rượu  mạnh  không  bắt nguồn từ lãnh thổ tương ứng với chỉ dẫn địa lý đó, kể cả trường hợp có nêu chỉ dẫn về xuất xứ thật của hàng hoá hoặc chỉ dẫn địa  lý  được  sử  dụng  dưới  dạng dịch hoặc được sử dụng kèm theo các từ như “loại”, “kiểu”, “dạng”, “phỏng   theo” hoặc những từ tương tự như vậy. Như vậy, bảo hộ mạnh hơn ở đây cấm thêm cả các trường hợp: (i) có nêu xuất xứ thật; (ii) sử dụng dưới dạng dịch hoặc sử dụng kèm theo các từ giải nghĩa; và (iii) không nhất thiết đã  gây nhầm lẫn cho công chúng.

 (ii) Nhiệm vụ tham vấn trong Doha

Tuyên bố Doha quy định như sau  “đàm  phán  về  các  vấn  đề thi hành còn tồn tại là một phần không thể tách rời” của chương trình nghị sự Doha và các vấn đề về  thi  hành  “cần  được  giải quyết theo các ưu tiên của các cơ quan của WTO và báo  cáo lên  Ủy  ban  đàm  phán  thương mại   (TNC)…trước   cuối   năm 2002 để có quyết định phù hợp.”

Các  phái  đoàn  có  các  giải thích  khác  nhau  về  đoạn  này. Nhiều nước đang phát triển và EU cho rằng các vấn đề thi hành đang tồn tại  đã là một phần không tách  rời của đàm phán và gói kết quả (single undertaking). Một số thành viên khác lại cho rằng vấn đề  này  chỉ  được  đưa  vào đàm  phán  nếu  TNC  quyết định đưa nó vào vòng đàm phán. TNC đến nay chưa có quyết định đó.

(iii) Thực trạng tham vấn hiện nay

Do  hiện  nay  nhiệm  vụ đàm phán vẫn chưa rõ ràng nên việc đàm phán phải tổ chức cẩn thận. Đầu tiên, vấn  đề  được  thảo luận  tại Hội đồng TRIPS. Gần đây, được tổ chức dưới dạng tham vấn không chính thức do DG hoặc DDG của WTO chủ tọa.

Có  2  nhóm  lập  trường chính, đó là:

Nhóm ủng hộ mở rộng bảo  hộ  mạnh  gồm  Albania, Ấn Độ,  Bulgaria,  EU, Guinea, Jamaica,Kenya, Madagascar, Mauritius, Ma-rốc, Pakistan, Ru-ma- ni,  Sri Lanka, Thổ Nhĩ  Kỳ, Thụy Sĩ, Thái Lan và Tunisia. Các nước này  cho rằng bảo hộ mạnh dành cho các hàng hóa khác là một cách marketing sản phẩm của mình tốt bằng cách phân  biệt  sản  phẩm  đó  với sản phẩm của các đối thủ có hiệu quả hơn  và  phản  đối việc các nước “ăn cắp” chỉ dẫn của mình;

Nhóm phản đối gồm Argentina, Canada, Chilê,Colombia, Đài Loan, Dominica, Paraguay,  Ecuador, El Salvador, Guatemala, Hoa Kỳ,Honduras, New Zealand, Pama, Paraguay,    Philippine    và Australia. Họ lập luận rằng cơ chế bảo hộ hiện nay theo Điều  22  là  đủ.  Họ  lo  ngại rằng bảo hộ mạnh hơn sẽ là một gánh nặng và sẽ phá vỡ các  hành vi marketing hợp pháp  đang sử   dụng. Họ cũng phản đối việc các nước buộc tội “ăp cắp” đặc  biệt khi người  nhập cư  mang theo phương pháp sản  xuất và tên gọi đến với nơi định cư  mới  của  họ  và  sử  dụng một cách lành mạnh.

 Tại Hội nghị Bộ trưởng thu hẹp vừa qua (tháng 7/2008),  các  nước  ủng  hộ mở rộng bảo hộ mạnh có đưa ra dự thảo văn kiện cơ ở (modalities  text), trong đó làm rõ nhiệm vụ đàm phán liên quan đến vấn đề này nhưng  nhóm  G7+7 đã không đồng ý với văn bản này.

Hiện nay, đàm phán/tham vấn vẫn chưa có kết quả cuối cùng.

 3. Mối quan hệ giữa SHTT và đa dạng sinh học, bảo hộ tri thức truyền thống và văn hóa dân gian:

 a. Quy định của TRIPS

 Điều 27(3) quy định việc bảo hộ giống cây trồng và việc loại trừ bảo hộ sáng chế giống động thực vật và quy trình vi sinh mang bản chất sinh học “sẽ được xem xét lại 4 năm sau ngày Hiệp định WTO có hiệu lực”.

 b. Nhiệm vụ thảo luận trong Doha

 Tuyên  bố Doha đã  mở rộng nội  dung thảo luận theo Điều này qua việc nêu rõ “hoạt động tại Hội đồng TRIPS theo việc xem xét lại (Điều  27.3(b) hay toàn bộ Hiệp định TRIPS theo Điều 71.1) và các vấn đề thi  hành còn  tồn  tại  phải bao gồm: mối quan hệ giữa Hiệp định TRIPS và Công ước Liên hiệp quốc về Đa dang sinh học; bảo hộ tri thức  truyền  thống  và  văn hóa dân gian”.

c.   Thực trạng tham vấn hiện nay

Về mối quan hệ  giữa TRIPS và CBD, hiện đang có 4 nhóm lập trường chính:

Bc lộ nguồn gen được đưa thành quy định bắt buộc của   TRIPS  do Brazil, Ấn Độ,  Bolivia,  Colombia, Cuba, Dominica, Ecuador, Peru và  Thái Lan khởi xướng và  được  sự  ủng  hộ của Nhóm Châu Phi; Bộc  lộ  nguồn  gen  qua việc sửa đổi Hiệp định PCT do Thụy Sĩ khởi xướng;

Bộc lộ nhưng nằm ngoại phạm vi của luật sáng chế do EU khởi xướng; sử dụng hệ thống luật quốc gia, bao gồm cả việc ký kết các hợp đồng do Hoa Kỳ khởi xướng. Xây dựng cơ sở dữ liệu về nguồn  gen  và tri thức truyền thống để xét nghiệm tra cứu khi xét nghiệm sáng chế do Nhật Bản  khởi xướng.

 Tại Hội nghị Bộ trưởng thu hẹp vừa qua (tháng 7/2008),  các  nước  ủng  hộ bộc lộ nguồn gen đã đưa ra dự  thảo  văn kiện cơ sở (modalities  text), trong đó làm rõ nhiệm vụ đàm phán liên quan đến vấn đề này, cũng như các quy định bắt buộc bộ lộ  nguồn gen trong đơn sáng chế và quy định các vấn đề sẽ tiếp tục đàm phán như cơ chế chia sẻ lợi ích, xin phép trước và chế  tài  sau  khi cấp bằng nhưng nhóm G7+7 đã không đồng ý với văn bản này. Vấn đề đang được tiếp tục thảo luận.

Nguồn: http://www.nciec.gov.vn

 

Lượt xem: 30997

Đánh giá

(Di chuột vào ngôi sao để chọn điểm)
   capcha_img
Khách online:58720
Lượt truy cập: 39019356